LỄ HỘI GẦU TÀO – NÉT VĂN HÓA ĐẶC SẮC CỦA NGƯỜI MÔNG TÂY BẮC

Lễ hội Gầu Tào là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc và lâu đời của người Mông vùng Tây Bắc, mang đậm màu sắc tâm linh và tinh thần cộng đồng. Cùng Nhà Văn hóa Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh khám phá ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào và giá trị nhân văn sâu sắc đằng sau những nghi thức và hoạt động truyền thống.

Nguồn gốc của lễ hội Gầu Tào

Lễ hội Gầu Tào là một nghi lễ dân gian đặc sắc của đồng bào Mông, có lịch sử hình thành từ nhu cầu tâm linh gắn liền với đời sống gia đình. Theo truyền thống, khi một cặp vợ chồng người Mông hiếm muộn con cái hoặc thường xuyên gặp bệnh tật, họ sẽ mời thầy cúng lập đàn khấn cầu. Nếu lời khấn được linh ứng, gia đình đó sẽ tổ chức lễ hội để tạ ơn thần linh và cầu phúc cho cộng đồng.

Lễ hội Gầu Tào là một nghi lễ dân gian đặc sắc của đồng bào Mông

Từ nghĩa gốc trong tiếng Mông, “Gầu Tào” có thể hiểu là “hội chơi ngoài trời” hoặc “lễ hội trên đồi”. Lễ hội thường được tổ chức trên một quả đồi rộng, bằng phẳng, hướng về phía Đông để đón ánh mặt trời, biểu tượng của sự sinh sôi, may mắn. Không gian phía trước phải thấp, tượng trưng cho khó khăn đã vượt qua, còn phía sau là đồi cao, biểu trưng cho tương lai tươi sáng và phát đạt.

Ban đầu, lễ hội Gầu Tào được tổ chức bởi một gia đình khá giả trong bản, kéo dài trong ba năm liên tục, mỗi năm dựng một cây nêu lớn để thể hiện lòng thành. Dần dần, lễ hội được mở rộng thành sự kiện cộng đồng, trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hóa – tinh thần của người Mông Tây Bắc.

Lễ hội Gầu Tào tổ chức ra sao?

Lễ hội Gầu Tào thường được tổ chức vào dịp đầu xuân, từ mùng 1 đến khoảng rằm tháng Giêng âm lịch. Tùy vào quy mô từng vùng, thời gian diễn ra lễ hội có thể kéo dài từ 3 đến 9 ngày, thậm chí lâu hơn nếu do nhiều bản cùng phối hợp tổ chức.

Lễ hội mở đầu bằng nghi thức dựng cây nêu – biểu tượng thiêng liêng kết nối giữa con người với trời đất. Đây cũng là cột mốc đánh dấu sự khởi đầu của mùa lễ hội. Người Mông tin rằng, cây nêu càng cao, càng thẳng thì lời khấn cầu càng linh nghiệm. Tiếp theo là nghi thức cúng tổ tiên và thần linh, với lễ vật gồm gà, rượu, bánh dày, giấy vàng mã… được chuẩn bị kỹ lưỡng, thành kính.

Lễ hội Gầu Tào thường được tổ chức vào dịp đầu xuân,

Sau phần lễ là phần hội vô cùng sôi nổi. Người dân và du khách cùng tham gia các trò chơi dân gian như kéo co, đánh quay, bắn nỏ, ném pao, đấu võ, thi thổi khèn, múa dân tộc, hát giao duyên, thi thêu váy thổ cẩm… Không khí ngập tràn tiếng cười, tiếng khèn, màu sắc thổ cẩm rực rỡ hòa cùng hương vị thắng cố đậm đà.

Lễ hội kết thúc bằng nghi thức hạ nêu – biểu trưng cho sự tiễn đưa điều xui rủi, đón chào năm mới với ước vọng bình an, may mắn và no đủ cho cả cộng đồng.

Ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào đối với cộng đồng

Lễ hội Gầu Tào không chỉ là một nghi lễ tâm linh cầu phúc đầu năm, mà còn là biểu tượng sinh động của tinh thần cộng đồng, sự gắn kết văn hóa và niềm tự hào dân tộc của người Mông. Ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào khởi nguồn từ truyền thống cầu con, cầu bình an cho gia đình, nhưng theo thời gian đã mở rộng thành dịp để cả bản làng cùng hướng về một năm mới nhiều điều tốt đẹp.

Ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào đối với cộng đồng

Lễ hội không phân biệt tuổi tác hay giới tính, từ cụ già đến em nhỏ, từ người nội trợ đến thanh niên trai tráng, tất cả cùng hòa mình vào không gian lễ hội rộn ràng, đậm đà bản sắc. Những trò chơi dân gian, tiếng khèn, điệu múa và sắc màu thổ cẩm không chỉ giúp bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống, mà còn tạo nên sợi dây kết nối thế hệ, nơi người trẻ học được lòng tự hào từ người già.

Từ năm 2012, lễ hội Gầu Tào đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị không chỉ về mặt văn hóa mà còn là tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng. Đây là dịp để giới thiệu đời sống tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian và tinh thần lạc quan của người Mông đến với du khách trong và ngoài nước.

Lễ hội Gầu Tào – Bản sắc văn hóa và lòng tự hào dân tộc

Trong muôn vàn lễ hội dân gian Việt Nam, lễ hội Gầu Tào nổi bật như một viên ngọc thô đầy sức sống – mang đậm dấu ấn vùng cao Tây Bắc và tâm hồn người Mông. Đến với lễ hội, không chỉ là tham dự một sự kiện đầu năm, mà là hành trình bước vào một thế giới văn hóa tinh tế, sống động và đầy cảm xúc.

Lễ hội Gầu Tào – Bản sắc văn hóa và lòng tự hào dân tộc

Bạn sẽ thấy sự hòa quyện giữa sức mạnh tâm linh truyền đời và hơi thở hiện đại qua từng nghi lễ, tiếng khèn da diết, điệu múa uyển chuyển, sắc màu thổ cẩm rực rỡ và những nụ cười chân thành của bà con bản Mông. Mỗi hoạt động không chỉ là trò chơi hay biểu diễn, mà là cách người dân gìn giữ và kể lại câu chuyện văn hóa của chính mình.

Lễ hội Gầu Tào vì thế không chỉ có ý nghĩa về tín ngưỡng hay mùa màng, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng, niềm tự hào dân tộc và khát vọng vươn lên trong cuộc sống. Đó là sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, nơi mà nét đẹp văn hóa không chỉ được duy trì, mà còn lan tỏa và truyền cảm hứng đến mọi thế hệ.

Kết

Có thể nói lễ hội Gầu Tào là một di sản tinh thần quý báu, kết tinh từ đời sống văn hóa, tín ngưỡng và khát vọng sống tốt đẹp của người Mông. Từ nguồn gốc của lễ hội Gầu Tào là nghi lễ cầu con, cầu phúc đơn sơ, đến nay lễ hội đã trở thành một sự kiện cộng đồng giàu tính nhân văn và bản sắc. 

Qua mỗi mùa lễ hội, không chỉ người dân địa phương mà cả du khách phương xa đều được chạm vào nét đẹp truyền thống nguyên bản – nơi kết nối trời đất, lòng người và thế hệ.

Lễ hội Gầu Tào

Ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào là hành trình gìn giữ bản sắc, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, và tạo ra không gian để cộng đồng gắn kết, sẻ chia và phát triển bền vững. Trong bối cảnh hiện đại, lễ hội này càng trở nên đáng quý như một dòng chảy văn hóa được nâng niu gìn giữ và tiếp nối.

Nhà Văn hóa Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh trân trọng lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống như lễ hội Gầu Tào, và hy vọng mỗi bạn đọc, mỗi gia đình sẽ tiếp tục chung tay giữ gìn những nét đẹp ấy, để văn hóa dân tộc Việt luôn rực rỡ trong trái tim mỗi người.

NHÀ VĂN HÓA PHỤ NỮ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Cơ sở 1:

Địa chỉ: 188-192-194 Lý Chính Thắng, Phường Nhiêu Lộc, Thành phố  Hồ Chí Minh

(Đang thực hiện Dự án xây mới) 

Cơ sở 2:

Địa chỉ: 02 Nguyễn Đổng Chi, Phường Tân Mỹ, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 39 3020 (bấm số nội bộ 101 hoặc 102)

Cơ sở Phan Xích Long: 

Địa chỉ: 1L Phan Xích Long, Phường Gia Định, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 31 6447 – 028 39 31 4661

Cơ sở Võ Thị Sáu: 

Địa chỉ: 71 Võ Thị Sáu, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 31 6163