LỄ HỘI CHỬ ĐỒNG TỬ: HUYỀN TÍCH TÌNH YÊU – VĂN HOÁ – TÂM LINH ĐỘC ĐÁO Ở ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

Lễ hội Chử Đồng Tử là một trong những lễ hội tâm linh – văn hóa lớn của vùng đồng bằng Bắc Bộ, nổi bật với câu chuyện tình yêu huyền thoại giữa Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung. Hãy cùng Nhà văn hoá Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh khám phá lễ hội đặc sắc này nhé.

Lễ hội Chử Đồng Tử là gì?

Lễ hội Chử Đồng Tử là một trong những lễ hội dân gian đặc sắc và quy mô lớn ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, diễn ra hàng năm tại hai di tích quan trọng: Đền Đa Hòa (xã Bình Minh) và Đền Dạ Trạch (xã Dạ Trạch), cùng thuộc huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Lễ hội nhằm tưởng niệm và tôn vinh Chử Đồng Tử – một trong Tứ bất tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, người đã cùng vợ là công chúa Tiên Dung để lại câu chuyện tình yêu vượt lễ giáo và tinh thần khai phá, phụng sự nhân dân.

Lễ hội Chử Đồng Tử là một trong những lễ hội dân gian đặc sắc và quy mô lớn ở vùng đồng bằng Bắc Bộ

Lễ hội được tổ chức định kỳ vào các ngày 10 đến 12 tháng 2 âm lịch, thu hút hàng vạn du khách, tín đồ và người dân địa phương tham gia. Không chỉ là một hoạt động tín ngưỡng tâm linh, lễ hội Chử Đồng Tử còn mang tính giáo dục sâu sắc, thể hiện tinh thần sống thiện lành, hiếu hạnh và hòa hợp cộng đồng.

Lễ hội gồm hai phần chính: phần lễ với các nghi thức dâng hương, tế thánh, rước kiệu uy nghi; và phần hội rộn ràng với các trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật truyền thống như hát trống quân, hát chèo, hát quan họ. Đây là dịp để người dân tỏ lòng thành kính với tiền nhân, đồng thời cũng là không gian để kết nối văn hóa – tinh thần giữa các thế hệ.

Sự tích Chử Đồng Tử và Công chúa Tiên Dung

Câu chuyện về Chử Đồng Tử và Tiên Dung là một trong những huyền tích đẹp nhất trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, cũng chính là nguồn gốc thiêng liêng tạo nên lễ hội Chử Đồng Tử.

Chử Đồng Tử là một chàng trai nghèo, sống ven sông Hồng, hiếu thảo đến mức dành cả chiếc khố cuối cùng để chôn cha. Một ngày nọ, khi đang tắm sông trong cảnh nghèo khổ, chàng tình cờ gặp Tiên Dung, nàng công chúa con vua Hùng đang du ngoạn. Thấy chàng trần truồng, Tiên Dung choàng áo che thân cho chàng. Cũng từ khoảnh khắc ấy, hai người nên duyên vợ chồng, bất chấp sự ngăn cấm và rào cản địa vị xã hội.

Sự tích Chử Đồng Tử và Công chúa Tiên Dung

Sau khi bị vua cha từ mặt, đôi vợ chồng trẻ rời cung điện, xuống miền Dạ Trạch lập nghiệp, giúp dân khai hoang, phát triển nông nghiệp và truyền dạy đạo lý sống thiện lành. Về sau, họ được thăng thiên, hóa thân thành thần linh, để lại một huyền tích sâu sắc về tình yêu, lòng hiếu hạnh và sự cống hiến vì cộng đồng.

Chính vì ý nghĩa nhân văn này, lễ hội Chử Đồng Tử không chỉ là dịp tưởng nhớ tiền nhân mà còn là biểu tượng của tình yêu vượt giới hạn, sống tử tế và hết lòng vì nhân dân.

Các nghi lễ đặc sắc trong lễ hội Chử Đồng Tử

Lễ hội Chử Đồng Tử được tổ chức với quy mô lớn và chu đáo, kéo dài trong nhiều ngày tại hai địa điểm chính là Đền Đa Hòa và Đền Dạ Trạch. Lễ hội được chia thành hai phần: phần lễ trang nghiêm và phần hội sôi nổi, mang đến không khí vừa linh thiêng vừa gần gũi cộng đồng.

Phần lễ

Phần lễ là điểm nhấn tâm linh không thể thiếu. Mở đầu là lễ rước kiệu Chử Đồng Tử – Tiên Dung, tái hiện cuộc đời và hành trình mở đất của hai nhân vật huyền thoại. Tiếp theo là lễ dâng hương và tế thánh, nơi người dân cầu nguyện quốc thái dân an, gia đạo an lành. Một trong những nghi thức độc đáo nhất là lễ tắm tượng, tượng trưng cho sự thanh lọc, khởi đầu mới, thể hiện sự tôn kính và mong muốn đón năm mới suôn sẻ.

Các nghi lễ đặc sắc trong lễ hội Chử Đồng Tử

Phần hội

Phần hội rộn ràng với các hoạt động văn nghệ và dân gian truyền thống. Du khách sẽ được thưởng thức hát trống quân, hát chèo, hát quan họ, gợi nhớ không khí làng quê Bắc Bộ xưa. Các trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật, bắt vịt tạo sự hào hứng cho người xem. 

Đặc biệt, mô hình chợ tình văn hóa được tổ chức nhằm tái hiện cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Chử Đồng Tử và Tiên Dung, mang tính biểu tượng sâu sắc. Không thể thiếu là các gian hàng ẩm thực – sản vật địa phương, làm phong phú thêm trải nghiệm cho người tham gia lễ hội.

Giá trị văn hóa – tinh thần của lễ hội Chử Đồng Tử

Không chỉ là một lễ hội dân gian thông thường, lễ hội Chử Đồng Tử còn ẩn chứa những giá trị tinh thần sâu sắc, góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống và lan tỏa thông điệp sống tích cực đến cộng đồng.

Gìn giữ tín ngưỡng dân gian đặc trưng

Tín ngưỡng thờ Tứ bất tử trong văn hóa Việt Nam (gồm Tản Viên, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử và Liễu Hạnh) phản ánh khát vọng ngàn đời của người Việt về sức mạnh, sự yêu thương và trí tuệ. Trong đó, Chử Đồng Tử được xem là biểu tượng của lòng hiếu thảo, tình yêu và tinh thần khai phá. Việc tổ chức lễ hội thường niên là một hình thức sống động để kế thừa và tiếp nối tín ngưỡng dân gian đặc sắc này.

Giá trị văn hóa – tinh thần của lễ hội Chử Đồng Tử

Biểu tượng cho tình yêu vượt thời đại

Câu chuyện Chử Đồng Tử – Tiên Dung thể hiện khát vọng sống và yêu tự do, vượt qua rào cản lễ giáo phong kiến. Qua đó, lễ hội trở thành không gian để tôn vinh tình yêu chân thành, cổ vũ phụ nữ sống can đảm và làm chủ hạnh phúc của chính mình.

Gắn kết cộng đồng – thúc đẩy du lịch

Lễ hội Chử Đồng Tử là dịp để người dân sum họp, giao lưu, cùng nhau giữ gìn phong tục tốt đẹp. Đồng thời, lễ hội cũng góp phần phát triển du lịch văn hóa địa phương, tạo sinh kế cho người dân qua các hoạt động dịch vụ, trưng bày sản vật, làng nghề truyền thống.

Kết

Lễ hội Chử Đồng Tử không đơn thuần là hoạt động tín ngưỡng, mà là biểu tượng của tình yêu chân thành, lòng hiếu hạnh và khát vọng sống thiện lành. Đây là một trong những lễ hội hiếm hoi kết hợp hài hòa giữa yếu tố lịch sử – văn hóa – tâm linh và nghệ thuật dân gian. Với những giá trị bền vững về tinh thần và cộng đồng, lễ hội là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn hóa dân tộc.

Giá trị văn hóa – tinh thần của lễ hội Chử Đồng Tử

Chúng tôi tin rằng, việc tìm hiểu và tham gia các lễ hội truyền thống như lễ hội Chử Đồng Tử không chỉ giúp nâng cao nhận thức văn hóa, mà còn là cơ hội để mỗi người phụ nữ Việt kết nối, học hỏi và làm giàu đời sống tinh thần của chính mình.

NHÀ VĂN HÓA PHỤ NỮ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Cơ sở 1:

Địa chỉ: 188-192-194 Lý Chính Thắng, Phường Nhiêu Lộc, Thành phố  Hồ Chí Minh

(Đang thực hiện Dự án xây mới) 

Cơ sở 2:

Địa chỉ: 02 Nguyễn Đổng Chi, Phường Tân Mỹ, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 39 3020 (bấm số nội bộ 101 hoặc 102)

Cơ sở Phan Xích Long: 

Địa chỉ: 1L Phan Xích Long, Phường Gia Định, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 31 6447 – 028 39 31 4661

Cơ sở Võ Thị Sáu: 

Địa chỉ: 71 Võ Thị Sáu, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 39 31 6163