Lễ Hội Cầu Ngư Phú Yên: Hành Trình Văn Hóa Biển Đảo

Mỗi năm, khi mùa xuân về, lễ hội Cầu Ngư tại Phú Yên lại rực rỡ sắc màu, thu hút đông đảo ngư dân và du khách. Đây là dịp để người dân vùng biển bày tỏ lòng biết ơn Cá Ông, cầu mong mưa thuận gió hòa và những chuyến ra khơi bội thu. Nhà Văn hóa Phụ nữ TP. Hồ Chí Minh xin chia sẻ những nét đặc sắc của tín ngưỡng thờ Cá Ông, từ nguồn gốc, nghi thức đến kinh nghiệm tham quan, giúp bạn hiểu hơn về di sản văn hóa độc đáo này.

Nguồn gốc của lễ hội Cầu Ngư

Lễ hội Cầu Ngư bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ Cá Ông, một phong tục lâu đời của ngư dân ven biển Việt Nam, đặc biệt tại Nam Trung Bộ. Cá Ông, hay cá voi, được ngư dân tôn kính như vị thần bảo hộ, thường cứu giúp thuyền bè gặp nạn trên biển. Theo truyền thuyết, cá voi từng cứu vua Gia Long, dẫn đến việc được sắc phong thần linh. Lễ hội thể hiện lòng biết ơn và cầu mong bình an, mùa màng bội thu, phản ánh đời sống tâm linh sâu sắc của người dân biển.

Lễ hội Cầu Ngư là tín ngưỡng thờ Cá Ông của ngư dân, cầu mong bình an và mùa màng bội thu

Ý nghĩa văn hóa của lễ hội Cầu Ngư

Lễ hội Cầu Ngư không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng ngư dân. Đây là dịp để tri ân các vị thần biển, đặc biệt Cá Ông, đã che chở cho những chuyến ra khơi. Lễ hội còn mang ý nghĩa giáo dục, nhắc nhở thế hệ trẻ về đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và bảo tồn văn hóa truyền thống. Được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, lễ hội góp phần quảng bá nét đẹp văn hóa Phú Yên đến du khách.

Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Cầu Ngư

Thời gian diễn ra lễ hội

Lễ hội Cầu Ngư tại Phú Yên thường diễn ra từ tháng Giêng đến tháng Sáu âm lịch, thời điểm mùa khô thuận lợi cho các hoạt động ngoài trời. Tùy từng làng chài, ngày tổ chức có thể là ngày Cá Ông lụy hoặc được sắc phong, hoặc do dân làng thống nhất dựa trên phong tục và lịch làm ăn. Thời gian này cũng trùng với mùa du lịch, giúp lễ hội thu hút đông đảo du khách, tạo nên không khí sôi động và rực rỡ.

Địa điểm tổ chức

Lễ hội thường được tổ chức tại các lăng Ông, nơi thờ ngọc cốt Cá Ông và các vị thủy thần. Phú Yên hiện có hơn 40 lăng Ông, thường tọa lạc gần sông, biển, hướng về phía Đông. Các lăng được thiết kế tinh tế, với chánh điện thờ cúng, sân khấu cho biểu diễn và khu vực hội họp. Không gian trang nghiêm của lăng Ông kết hợp với các nghi thức tạo nên bầu không khí linh thiêng, đậm chất văn hóa.

Lễ hội thường được tổ chức tại các lăng Ông

Các nghi thức trong lễ hội Cầu Ngư

Phần lễ trang nghiêm

Phần lễ của lễ hội Cầu Ngư được tổ chức long trọng với các nghi thức như lễ rước sắc, nghinh Ông, và tế lễ. Lễ bắt đầu bằng việc rước Ông Nam Hải từ nhà Tiền Hiền về lăng Ông, với đoàn thuyền giong buồm ra khơi, kèm tiếng chiêng trống rộn ràng. Chủ tế dâng hương, đọc văn tế ca ngợi công đức Cá Ông và các vị thần, cầu mong mưa thuận gió hòa, thuyền bè an toàn.

Hát bả trạo đặc sắc

Hát bả trạo là nghi thức không thể thiếu, vừa mang tính tâm linh vừa là nghệ thuật dân gian. Đội hát bả trạo gồm 18-20 người, đóng vai ngư phủ, mô phỏng cảnh chèo thuyền, kéo lưới. Tổng chèo dẫn dắt, các con trạo phụ họa, tạo nên tiết tấu nhịp nhàng, khắc họa hình ảnh thuyền lướt trên sóng biển. Các điệu hát như hò chèo thuyền, hò giựt chì mang đậm nét văn hóa lao động của ngư dân.

Hát bả trạo là nghi thức tâm linh, mô phỏng cảnh chèo thuyền, kéo lưới của ngư dân biển

Lễ tế và dâng lễ vật

Trong phần tế lễ, ngư dân dâng các lễ vật như hương, hoa, và đặc sản Phú Yên như cá nướng, bánh xèo hải sản. Chủ tế đọc văn tế, tri ân các vị tiền hiền và thủy thần đã phù hộ cho ngư dân có vụ mùa bội thu. Lễ tế còn bao gồm các nghi thức như tế Sanh, tế Đình, và tế Bà Thiên Y A Na, thể hiện lòng thành kính và mong ước cuộc sống ấm no.

Phần hội sôi động của lễ hội Cầu Ngư

Sau phần lễ, lễ hội Cầu Ngư tiếp tục với phần hội náo nhiệt, thu hút du khách bởi các hoạt động dân gian. Các trò chơi như đua thuyền, lắc thúng chai, kéo co, đi cà kheo, và đấu võ cổ truyền mang đậm tinh thần đoàn kết của ngư dân. Hát bội và các tiết mục văn nghệ dân gian như hát bài chòi tạo không khí vui tươi, giúp du khách hiểu thêm về văn hóa biển Phú Yên.

Hoạt động kéo co tại lễ hội Cầu Ngư

Kinh nghiệm tham quan lễ hội Cầu Ngư

Chuẩn bị trang phục và lễ vật

Khi tham gia lễ hội Cầu Ngư, du khách nên mặc trang phục lịch sự, thoải mái, phù hợp với không khí tâm linh. Nếu muốn dâng lễ, hãy chuẩn bị các vật phẩm như hương, hoa, hoặc đặc sản Phú Yên như bánh xèo, mực hấp. Lễ vật cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, tránh dùng hải sản trong lễ cúng để thể hiện sự tôn kính với Cá Ông và các vị thần biển.

Di chuyển đến Phú Yên

Phú Yên cách TP. Hồ Chí Minh khoảng 560 km, có thể di chuyển bằng máy bay, tàu hỏa, hoặc xe khách. Từ sân bay Tuy Hòa, bạn dễ dàng đến các làng chài tổ chức lễ hội Cầu Ngư. Trong mùa lễ hội, lượng khách đông, nên hãy đặt vé và chỗ ở sớm. Sử dụng bản đồ hoặc hỏi người dân địa phương để tìm lăng Ông chính xác, đảm bảo không bỏ lỡ các nghi thức quan trọng.

Có thể chọn nhiều phương tiện khác nhau để di chuyển đến Phú Yên tùy theo vị trí bạn đang sinh sống

Ẩm thực và quà lưu niệm

Du khách có thể thưởng thức các món đặc sản Phú Yên như cá nướng, mực hấp, hoặc bánh xèo hải sản ngay tại lễ hội hoặc các quán ăn gần lăng Ông. Khi mua quà lưu niệm, hãy chọn các sản phẩm như nước mắm Phú Yên, khô mực, hoặc bánh ít lá gai. Kiểm tra kỹ chất lượng và trả giá để có được món quà ý nghĩa với giá hợp lý.

Lưu ý khi tham gia lễ hội Cầu Ngư

Để chuyến tham quan lễ hội Cầu Ngư trọn vẹn, hãy bảo quản tài sản cá nhân cẩn thận vì lễ hội thu hút đông người. Mang theo nước uống, mũ nón để thoải mái khi tham gia các hoạt động ngoài trời. Nếu tham gia đua thuyền hoặc lắc thúng chai, hãy chuẩn bị trang phục phù hợp và đảm bảo an toàn. Tôn trọng các nghi thức tâm linh và phong tục địa phương để có trải nghiệm ý nghĩa.

Tạm kết

Lễ hội Cầu Ngư là biểu tượng của đời sống tâm linh và văn hóa ngư dân Phú Yên, nơi bạn có thể hòa mình vào không khí sôi động và khám phá tín ngưỡng thờ Cá Ông. Từ các nghi thức trang nghiêm đến những trò chơi dân gian, lễ hội mang lại trải nghiệm khó quên. Nhà Văn hóa Phụ nữ TP. Hồ Chí Minh khuyến khích bạn theo dõi website của chúng tôi để cập nhật thêm thông tin về văn hóa và du lịch.

Nếu bạn quan tâm đến các khóa học, chương trình hoạt động hoặc mong muốn tìm hiểu thêm về Nhà Văn Hóa Phụ Nữ TP.HCM, vui lòng liên hệ:

Cơ sở Phan Xích Long

• Địa chỉ: Số 1L, đường Phan Xích Long, phường Gia Định, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39316447 – 028 39314661

Cơ sở Võ Thị Sáu

• Địa chỉ: Số 71, đường Võ Thị Sáu, phường Xuân Hòa, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39316163

Cơ sở Nguyễn Đổng Chi

• Địa chỉ: Số 02, đường Nguyễn Đổng Chi, phường Tân Mỹ, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39393022 – 028 39393020