Lễ Hội Chùa Keo Và 6 Nghi Thức Độc Đáo Là Di Sản Văn Hóa Tín Ngưỡng

Lễ hội chùa keo là gì? Và bạn đã bao giờ nghe về một lễ hội mà ở đó, không chỉ có những nghi lễ trang nghiêm, thành kính mà còn vang vọng tiếng cười nói, rộn ràng những trò chơi dân gian đậm chất đồng bằng Bắc Bộ? Một nơi mà kiến trúc cổ kính gần 400 năm tuổi vẫn sừng sững, uy nghi, kể câu chuyện của ngàn xưa? Hãy một lần tìm về với Thái Bình, để thực sự đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của lễ hội chùa Keo, một trong những di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nơi hội tụ và lan tỏa những giá trị tâm linh, lịch sử và nghệ thuật bậc nhất của người Việt.

Tổng quan về chùa Keo và hai kỳ lễ hội trong năm

Tổng quan về chùa Keo và hai kỳ lễ hội trong năm

Tọa lạc yên bình bên dòng sông Hồng thơ mộng, tại xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, chùa Keo (tên chữ là Thần Quang Tự) từ lâu đã nổi tiếng là một trong những ngôi chùa cổ và đẹp nhất Việt Nam. Được xây dựng từ thế kỷ 17, trải qua gần 400 năm lịch sử với nhiều lần tu bổ, chùa Keo vẫn giữ được gần như nguyên vẹn nét kiến trúc độc đáo thời Hậu Lê, một minh chứng sống động cho tài hoa và sự sáng tạo của các nghệ nhân xưa.

Không chỉ là một công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc, chùa Keo còn là trung tâm của hai kỳ lễ hội lớn, thu hút hàng vạn du khách thập phương mỗi năm:

• Lễ hội mùa xuân: Diễn ra vào ngày mùng 4 tháng Giêng Âm lịch hàng năm. Đây là dịp để người dân và du khách du xuân, vãn cảnh chùa, cầu cho một năm mới an lành, may mắn và mùa màng bội thu.
• Lễ hội mùa thu: Diễn ra từ ngày 10 đến ngày 15 tháng 9 Âm lịch hàng năm, đây được xem là lễ hội chính, gắn liền với ngày sinh của Thiền sư Không Lộ, người đã có công sáng lập chùa.

Cả hai kỳ lễ hội đều là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng Phật giáo và tín ngưỡng thờ Thánh, mang đậm màu sắc của văn hóa nông nghiệp lúa nước, thể hiện lòng thành kính đối với các bậc tiền nhân và ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lịch sử và ý nghĩa sâu sắc của lễ hội chùa Keo

Lễ hội là dịp để cộng đồng thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Thiền sư Không Lộ

Để hiểu trọn vẹn vẻ đẹp của lễ hội, chúng ta cần ngược dòng thời gian, tìm về cội nguồn lịch sử và những giá trị tâm linh sâu sắc mà nó hàm chứa. Lễ hội chùa Keo gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của Đức Thánh Tổ Dương Không Lộ, một vị thiền sư, quốc sư lỗi lạc thời nhà Lý.

Tương truyền, Thiền sư Không Lộ (1016-1094) không chỉ là một bậc cao tăng đắc đạo mà còn là một danh y tài giỏi. Ngài đã chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thánh Tông và được vua phong làm Quốc sư. Sau khi viên tịch, để tưởng nhớ công đức của ngài, người dân đã xây dựng chùa và tổ chức lễ hội hàng năm.

Ý nghĩa tâm linh: Lễ hội là dịp để cộng đồng thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Thiền sư Không Lộ, vị thánh đã che chở, phù hộ cho dân làng có được cuộc sống bình yên, no đủ. Người ta tin rằng, tham dự lễ hội, thành tâm cầu nguyện sẽ nhận được sự gia hộ của Đức Thánh, mang lại sức khỏe, tài lộc và may mắn.

Ý nghĩa văn hóa – xã hội: Lễ hội chùa Keo là một “bảo tàng sống” lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Đây là nơi tái hiện lại nhiều nghi lễ, trò chơi dân gian độc đáo, giúp thế hệ sau hiểu thêm về đời sống và tín ngưỡng của cha ông. Đồng thời, lễ hội còn là sợi dây vô hình kết nối cộng đồng, tăng cường tình đoàn kết làng xã, là dịp để mọi người gặp gỡ, giao lưu và cùng nhau hướng về cội nguồn.

Khám phá các nghi lễ độc đáo trong phần lễ

Phần lễ của hội chùa Keo diễn ra vô cùng trang nghiêm

Phần lễ của hội chùa Keo diễn ra vô cùng trang nghiêm, với nhiều nghi thức cổ được bảo tồn và tái hiện một cách trang trọng, mang lại cho du khách những trải nghiệm tâm linh khó quên.

Nghi thức khai chỉ và tế lễ trang nghiêm

Lễ hội được bắt đầu bằng lễ khai chỉ (mở cửa đền) vào sáng sớm, báo hiệu cho một mùa lễ hội chính thức bắt đầu. Không khí trở nên linh thiêng hơn bao giờ hết khi các vị chức sắc trong làng thực hiện các nghi thức tế lễ trước ban thờ Đức Thánh. Những bài văn tế cổ được cất lên, hòa cùng tiếng trống, tiếng chiêng trầm hùng, tạo nên một không gian vừa uy nghiêm, vừa thành kính.

Lễ rước kiệu Thánh – tái hiện lịch sử và văn hóa

Một trong những nghi lễ được mong chờ nhất và cũng là điểm nhấn đặc sắc nhất của lễ hội chùa Keo chính là lễ rước kiệu. Đám rước khổng lồ với sự tham gia của hàng trăm người trong những bộ trang phục truyền thống sặc sỡ, tái hiện lại quang cảnh năm xưa khi Đức Thánh về thăm quê hương.

Đi đầu là đoàn cờ phướn, tiếp đến là phường bát âm, rồi đến kiệu long đình, kiệu bát cống và cuối cùng là kiệu Thánh. Đám rước di chuyển chậm rãi quanh làng trong tiếng nhạc lễ rộn ràng và sự chiêm bái của hàng ngàn người dân đứng hai bên đường. Nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng tôn kính đối với Đức Thánh mà còn là một màn trình diễn văn hóa dân gian vô cùng sống động và đẹp mắt.

Hòa mình vào không khí náo nhiệt của phần hội

Sau những nghi lễ trang trọng, du khách sẽ được hòa mình vào không gian náo nhiệt, tưng bừng của phần hội

Sau những nghi lễ trang trọng, du khách sẽ được hòa mình vào không gian náo nhiệt, tưng bừng của phần hội với rất nhiều trò chơi dân gian và các hoạt động văn hóa đặc sắc.

Các trò chơi dân gian đậm chất nông nghiệp

Phần hội của chùa Keo là nơi hội tụ của những trò chơi dân gian thể hiện rõ nét cuộc sống của cư dân nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng.

• Thi nấu cơm: Một cuộc thi độc đáo đòi hỏi sự khéo léo và nhanh nhẹn. Các đội thi vừa phải đi lấy nước, vừa phải tạo lửa từ những dụng cụ thô sơ để nấu thành nồi cơm dẻo thơm dâng lên Đức Thánh.
• Thi bắt vịt: Tiếng hò reo, cổ vũ vang dội cả một góc ao làng khi các chàng trai khỏe mạnh trổ tài bắt những chú vịt đang bơi lội tung tăng. Trò chơi mang lại những trận cười sảng khoái và không khí vui tươi cho lễ hội.
• Kéo co, đấu vật: Những cuộc so tài sức mạnh, thể hiện tinh thần thượng võ và sự đoàn kết của cộng đồng.

Múa rối chầu Thánh và hát chèo trên thuyền rồng

Một nét đặc trưng hiếm có của lễ hội chùa Keo chính là màn múa rối chầu Thánh. Tương truyền, Thiền sư Không Lộ chính là ông tổ của nghệ thuật múa rối nước Việt Nam, vì vậy hoạt động này được tổ chức để dâng lên ngài. Các nghệ nhân tài hoa điều khiển những con rối gỗ, tái hiện những câu chuyện cổ tích, những sinh hoạt đời thường một cách sinh động và hấp dẫn.

Vẻ đẹp kiến trúc độc đáo của chùa Keo

Hành hương về lễ hội chùa Keo, du khách không chỉ được sống trong không khí tâm linh, văn hóa mà còn có cơ hội chiêm ngưỡng một tuyệt tác kiến trúc cổ của Việt Nam. Chùa được xây dựng theo lối “nội công ngoại quốc”, một kiểu kiến trúc độc đáo với các công trình được sắp xếp đăng đối, hài hòa.

Lời kết

Lễ hội chùa Keo không chỉ đơn thuần là một sự kiện văn hóa, tín ngưỡng. Đó là nơi quá khứ và hiện tại giao hòa, nơi con người tìm về với cội nguồn tâm linh, nơi những giá trị truyền thống được tôn vinh và tỏa sáng. Về với hội Keo là về với không gian của sự thành kính, của niềm vui hội hè và của vẻ đẹp kiến trúc vượt thời gian. Nhà Văn Hóa Phụ Nữ TPHCM cho rằng, đó là một trải nghiệm trọn vẹn, đánh thức mọi giác quan và để lại trong lòng mỗi người những ấn tượng sâu đậm về một miền quê trù phú, giàu bản sắc văn hóa.

Đừng bỏ lỡ cơ hội được một lần đắm mình trong không gian di sản ấy. Hãy lên kế hoạch cho chuyến đi của mình để cảm nhận, để khám phá và để yêu thêm những nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Thông tin liên hệ:

Để tìm hiểu thêm về các khóa học văn hóa và nghệ thuật truyền thống, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, xin vui lòng liên hệ:

NHÀ VĂN HÓA PHỤ NỮ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Cơ sở Phan Xích Long:

• Địa chỉ: Số 1L, đường Phan Xích Long, phường Gia Định, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39316447 – 028 39314661

Cơ sở Võ Thị Sáu:

• Địa chỉ: Số 71 đường Võ Thị Sáu, phường Xuân Hòa, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39316163

Cơ sở Nguyễn Đổng Chi:

• Địa chỉ: Số 02, đường Nguyễn Đổng Chi, phường Tân Mỹ, TP.HCM
• Điện thoại: 028 39393022 – 028 39393020